Od marca 2020 roku słowo „kwarantanna” odmieniane jest przez wszystkie przypadki. To działanie zapobiegawcze, mające na celu ograniczenie rozprzestrzeniania się choroby zakaźnej. Na obowiązkową kwarantannę kierują służby sanitarno-epidemiologiczne lub następuje ona automatycznie, m.in. po uzyskaniu skierowania na test w kierunku COVID-19. Powstaje jednak pytanie czy można z obowiązkiem tym się nie zgodzić? Czy osoba, która otrzymała informację o konieczności kwarantanny może odmówić jej odbycia? Radca prawny Anna Zielińska – Jadwiszczok te ważne kwestie w kontekście pandemii SARS-CoV-2.
Kwarantanna jest środkiem, który od czasów średniowiecza pomaga zapobiegać rozprzestrzenianiu się epidemii. Jej nazwa pochodzi od czterdziestodniowego okresu przymusowego oddzielenia okrętów i podróżnych od mieszkańców miasta, do którego przybyli. Dzisiaj również jest stosowana do zwalczania chorób zakaźnych, w tym choroby wywołanej wirusem SARS-COV-2 (COVID-19).
Kwarantanna a izolacja – dwie różne sprawy
Zgodnie z ustawą z dnia z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi czym innym jest kwarantanna, a czym innym izolacja. Kwarantanna to odosobnienie osoby zdrowej, która była narażona na zakażenie. Realizowana jest po to, aby zapobiec szerzeniu się chorób szczególnie niebezpiecznych i wysoce zakaźnych. Izolacja z kolei to odosobnienie osoby lub grupy osób już chorych na chorobę zakaźną albo osoby lub grupy osób podejrzanych o chorobę zakaźną, w celu uniemożliwienia przeniesienia biologicznego czynnika chorobotwórczego na inne osoby. Czas kwarantanny, jest uzależniony od okresu wylęgania choroby. W przypadku kwarantanny spowodowanej narażeniem na zakażenie wirusem SARS-CoV-2 zasady dotyczące jej długości i momentu jej zakończenia zmieniały się już kilkukrotnie. W chwili obecnej okres obowiązkowej kwarantanny z powodu narażenia na zakażenie SARS-CoV-2 u osób, u których nie wystąpiły objawy choroby COVID-19, albo styczności ze źródłem zakażenia, ulega zakończeniu po 10 dniach, licząc od dnia następującego po ostatnim dniu odpowiednio narażenia albo styczności. Państwowy powiatowy inspektor sanitarny, w uzasadnionych przypadkach, decyduje o skróceniu albo zwolnieniu z obowiązku odbycia obowiązkowej kwarantanny.
Obowiązkowa kwarantanna może być co prawda stosowana wobec tej samej osoby więcej niż raz, do czasu stwierdzenia braku zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego, jednak od dnia 24 października 2020 r. obowiązku odbycia kwarantanny nie stosuje się wobec osoby, która zakończyła hospitalizację, odbywanie izolacji lub izolacji w warunkach domowych, z powodu stwierdzenia zakażenia wirusem SARS-CoV-2.
Liczne zmiany w zasadach kwarantanny
Od marca 2020 r. kilkukrotnie zmieniały się również zasady objęcia kwarantanną z powodu narażenia na chorobę wywołaną wirusem SARS-CoV-2. W chwili obecnej obowiązek jej odbycia może wynikać z mocy prawa (w przypadku przekroczenia granicy państwowej oraz w związku ze skierowaniem do diagnostyki laboratoryjnej w kierunku SARS-CoV-2), a także z faktu objęcia danej osoby kwarantanną przez organy inspekcji sanitarnej, Nawet w tym ostatnim przypadku nie będzie wydana decyzja administracyjna, a jedynie stosowna informacja zostanie zamieszczona w systemie teleinformatycznym i przekazana osobie, której to dotyczy.
Ponadto od 3 listopada 2020r. osoba wspólnie zamieszkująca lub prowadząca wspólne gospodarstwo domowe z osobą, u której stwierdzono zakażenie wirusem SAR-CoV-2, od dnia uzyskania przez osobę, u której stwierdzono zakażenie wirusem SARS-CoV-2, pozytywnego wyniku testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2, jest obowiązana poddać się kwarantannie trwającej do upływu 7 dni od dnia zakończenia izolacji osoby, z którą prowadzi wspólne gospodarstwo domowe lub zamieszkuje. W tym przypadku również decyzji organu inspekcji sanitarnej nie wydaje się.
W toku wprowadzanych do chwili obecnej zmian znacznie ograniczona została rola organów inspekcji sanitarnej w kierowaniu poszczególnych osób na kwarantannę w przypadku narażenia na chorobę wywołaną wirusem SARS-CoV-2 – w szczególności wydawanie decyzji administracyjnych. W konsekwencji ograniczona została też możliwość kwestionowania zasadności skierowania na kwarantannę w drodze odwołania. Równocześnie organy państwowe są wyposażone w szereg środków umożliwiających im przymuszanie do poddania się obowiązkowej kwarantannie.
Co grozi za nieprzestrzeganie przepisów?
W razie stwierdzenia naruszenia obowiązku kwarantanny w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem lub zwalczaniem COVID-19, nałożonego przez właściwy organ lub wynikającego z przepisów prawa, państwowy powiatowy inspektor sanitarny nakłada na osobę naruszającą taki obowiązek karę pieniężną w kwocie nawet do 30 000 zł, w drodze decyzji administracyjnej. Ponadto, nieprzestrzeganie zasad kwarantanny może powodować konsekwencje przewidziane w kodeksie wykroczeń, a w skrajnym przypadku nawet stanowić przestępstwo opisane w art. 165 kodeksu karnego i rodzić odpowiedzialność karną.
Uchylanie się od obowiązku kwarantanny może spowodować również wszczęcie postępowania egzekucyjnego w administracji w celu doprowadzenia strony do wykonania w/w obowiązku.
Środki przymusu bezpośredniego
Wobec osoby, która nie poddaje się kwarantannie, a u której podejrzewa się chorobę szczególnie niebezpieczną i wysoce zakaźną, stanowiącą bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia innych osób, może być także zastosowany środek przymusu bezpośredniego polegający na przytrzymywaniu, unieruchomieniu lub przymusowym podaniu leków. O zastosowaniu tego środka przymusu decyduje lekarz lub felczer.
Innymi słowy nawet gdy nie zgadzamy się z faktem objęcia nas kwarantanną, możemy zostać przymuszeni do przestrzegania jej zasad. Przez czas jej trwania obowiązuje nas zakaz opuszczania miejsca kwarantanny, nawet na spacer z psem czy do sklepu i kontaktowania się z innymi osobami, a naruszenie zasad odbywania kwarantanny wiązać się będzie z możliwością zastosowania przez organy państwowe w/w sankcji. Jednak niewykluczona jest możliwość późniejszego domagania się stosownych roszczeń na drodze sądowej. Na koniec należy podkreślić, że w ustawie o zmianie niektórych ustaw w związku z przeciwdziałaniem sytuacjom kryzysowym związanym z wystąpieniem COVID-19 wprowadzony ma zostać przepis przesądzający o tym, że w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, pracownicy i inne osoby zatrudnione, poddane obowiązkowej kwarantannie, mogą, za zgodą pracodawcy albo zatrudniającego, świadczyć w trybie pracy zdalnej pracę określoną w umowie i otrzymywać z tego tytułu wynagrodzenie.
