Projekt nowelizacji Kodeksu spółek handlowych zakłada utworzenie nowego typu spółki kapitałowej – Prostej Spółki Akcyjnej (w skrócie: P.S.A.). Ta nowoczesna forma spółki ma ułatwić rozwój przedsięwzięć, w szczególności start-upów, którym nie odpowiada żadna z istniejących form spółek. To kolejne rozwiązanie w ramach przygotowanego przez Ministerstwo Rozwoju pakietu: „100 zmian dla firm – Pakiet ułatwień dla przedsiębiorców”.
Środowiska związane z działalnością typu startup wskazują na szereg problemów, które aktualnie ograniczają rozwój tego typu przedsięwzięć. Chodzi przede wszystkim o trudności w rozpoczynaniu działalności gospodarczej, w pozyskiwaniu kapitału czy w likwidacji spółek w razie niepowodzenia przedsięwzięcia. Obecnie osoby, które zamierzają rozpocząć działalność w formie spółki kapitałowej i korzystać z ograniczonej odpowiedzialności, stają przed wyborem między spółką z ograniczoną odpowiedzialnością (spółka z o.o.) a spółką akcyjną (S.A.). Jednak regulacje dotyczące zakładania i funkcjonowania poszczególnych rodzajów spółek utrudniają działanie startupów.
Spółka z o.o. nie zapewnia różnorodnych form prostej inwestycji w przedsięwzięcie. Jest to związane zwłaszcza z brakiem możliwości utworzenia udziałów niemych, wymogiem formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi dla zbycia udziałów oraz z faktem, że minimalna wartość nominalna udziału wynosi 50 zł. Utworzenie i prowadzenie spółki akcyjnej jest natomiast stosunkowo drogie i skomplikowane. Utrudnienia te mogą być postrzegane jako niewspółmierne, zwłaszcza dlatego, że w przypadku np. takich przedsięwzięć jak startupy istnieje poważne ryzyko nierozwinięcia działalności na tak dużą skalę, jak początkowo zakładano. Żadna z obecnie dostępnych form spółki kapitałowej nie jest więc w pełni adekwatna do potrzeb tego rodzaju przedsięwzięć.
Biorąc pod uwagę fakt, że startupy działają w warunkach wysokiej niepewności, wymagającej szybkiego reagowania na zmiany zachodzące w otoczeniu biznesowym, istnieje potrzeba wprowadzenia regulacji, które zapewniają odpowiednią elastyczność i swobodę działania, np. umożliwiających wydawanie akcji w zamian za know-how lub pracę, czy uelastycznienia struktury organizacyjnej. Stan ten wymaga zmian, zaś przeprowadzone analizy wskazują, że najbardziej efektywnym rozwiązaniem byłoby zaproponowanie nowej formy prawnej, ułatwiającej rozwój przedsięwzięć, w szczególności tych opartych na poszukiwaniu nowych rozwiązań.
Projekt, który został opracowany w ramach przygotowanego przez Ministerstwo Rozwoju pakietu: „100 zmian dla firm – Pakiet ułatwień dla przedsiębiorców” zakłada stworzenie kompleksowych regulacji dotyczących Prostej Spółki Akcyjnej, opierających się na następujących podstawowych założeniach:
- obniżenie wysokości minimalnego kapitału akcyjnego, który powinien wynosić co najmniej
1 złoty; wysokość kapitału akcyjnego nie będzie określana w umowie spółki, dzięki czemu do zmiany jego wysokości nie będzie konieczności zmiany umowy spółki, - możliwość wnoszenia wkładów na pokrycie kapitału akcyjnego w okresie 3 lat od dnia wpisu spółki do Krajowego Rejestru Sądowego,
- możliwość elastycznego kształtowania struktury majątkowej spółki (w tym emisji akcji bez wartości nominalnej),
- wprowadzenie rozwiązań umożliwiających wniesienie do spółki know-how, pracy i usług bez skomplikowanych i kosztownych wycen na etapie rozpoczynania działalności; nadmienić przy tym należy, iż kapitał akcyjny spółki nie będzie mógł być pokryty wkładem niepieniężnym w postaci praw niezbywalnych bądź świadczenia pracy lub usług,
- pozostawienie założycielom znacznej swobody w odniesieniu do organów spółki – w Prostej Spółce Akcyjnej ustanawia się zarząd albo radę dyrektorów (ustanowienie rady nadzorczej nie jest obligatoryjne i zależy od postanowień umowy spółki) – w przypadku braku rady nadzorczej członków zarządu albo rady dyrektorów powołują lub odwołują, a ponadto zawieszają w czynnościach z ważnych powodów, akcjonariusze uchwałą, chyba że umowa spółki stanowi inaczej,
- rada dyrektorów będzie odpowiedzialna w szczególności za:
- podejmowanie decyzji o strategicznym znaczeniu dla spółki,
- ustalanie rocznych i wieloletnich planów biznesowych,
- ustalanie struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa spółki i ukształtowanie podstawowych funkcji związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa,
- w ramach struktury Prostej Spółki Akcyjnej przewidziano możliwość powołania:
- dyrektorów wykonawczych – odpowiedzialnych za niektóre bądź wszystkie czynności prowadzenia przedsiębiorstwa spółki,
- dyrektorów niewykonawczych – odpowiedzialnych za sprawowanie stałego nadzoru nad prowadzeniem przedsiębiorstwa przez dyrektorów wykonawczych,
- komitetu wykonawczego – uprawnionego do wykonywania czynności prowadzenia przedsiębiorstwa spółki, w skład którego wchodzą wyłącznie dyrektorzy wykonawczy,
- komitetu rady dyrektorów – uprawnionego do sprawowania nadzoru nad prowadzeniem przedsiębiorstwa spółki, w skład którego wchodzą wyłącznie dyrektorzy niewykonawczy,
- możliwość zawarcia umowy przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej, jak również prosta rejestracja elektroniczna w 24 godziny za pomocą formularza oraz wykorzystywanie środków elektronicznych w funkcjonowaniu spółki,
- możliwie szybka i nieskomplikowana likwidacja spółki w razie niepowodzenia przedsięwzięcia lub przekształcenie w inną spółkę kapitałową.
Nowy typ spółki kapitałowej, oprócz prostoty jej założenia oraz funkcjonowania w obrocie prawnym, ma również na celu zapewnienie bezpieczeństwa młodym przedsiębiorcom, niejednokrotnie posiadającym ambitne i innowacyjne pomysły, którzy z uwagi na brak środków zmuszeni są do wejścia na rynek venture capital w celu pozyskania źródła finansowania. Prosta Spółka Akcyjna ma przeciwdziałać sytuacji, gdy początkujący przedsiębiorcy zmuszeni są podzielić się swym pomysłem na biznes z bogatym inwestorem w zamian za otrzymanie wsparcia finansowego.
Mając na uwadze ilość udogodnień i zalet, jakie wiążą się z Prostą Spółką Akcyjną, nie ulega wątpliwości, iż z nowej formy prowadzenia działalności gospodarczej z pewnością skorzystają nie tylko osoby ze środowiska start-upów. Zaproponowane mechanizmy uelastycznienia pewnych reguł stosowanych obecnie w odniesieniu do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jak i do spółki akcyjnej, jak również połączenie w jednej formie korzystnych elementów właściwych dla tych dwóch spółek, powinny zwrócić uwagę szerszego kręgu podmiotów do zakładania działalności w proponowanej nowej formie.
