Obecnie trwają prace legislacyjne nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy numer 643, pierwsze czytanie projektu odbyło się na posiedzeniu Sejmu RP w dniu 7 października 2020r., projekt został skierowany do Komisji Finansów Publicznych). Zmiany dotyczą m.in. wprowadzenia modelu opodatkowania wzorowanego na regulacjach obowiązujących w Estonii – tzw. estoński CIT oraz utworzenia specjalnego funduszu inwestycyjnego. Planowany termin wejścia w życie nowych przepisów to 1 stycznia 2021 r. Opis projektowanych zmian w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych przedstawia radca prawny Mariusz Mirosławski, wspólnik w MGM Kancelarii Radców Prawnych Mirosławski, Galos, Mozes w Sosnowcu.
W projekcie przewidziano wprowadzenie dwóch fakultatywnych wariantów opodatkowania (bez możliwości ich łączenia), tj.:
- Systemu wzorowanego na systemie estońskim wiążącego dochód do opodatkowania z kategoriami prawa bilansowego i polegającego na zmianie momentu powstania obowiązku podatkowego (tzw. ryczałt od dochodów spółek kapitałowych),
- Specjalnego funduszu inwestycyjnego, który umożliwi szybsze rozliczenie amortyzacji środków trwałych w kosztach podatkowych.
Przesłanki ogólne dla obu wariantów opodatkowania
Z w/w instrumentów podatkowych będzie mógł skorzystać podatnik mający swoją siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeśli spełni łącznie następujące warunki:
- Łączne przychody z działalności osiągnięte w poprzednim roku podatkowym lub wartość średnich przychodów z działalności, obliczona na ostatni dzień poprzedniego roku podatkowego, z okresu opodatkowania ryczałtem, nie przekroczyły 100 000 000 zł liczonych z uwzględnieniem kwoty należnego podatku od towarów i usług;
- Mniej niż 50% tych przychodów pochodzi:
- z wierzytelności,
- z odsetek i pożytków od wszelkiego rodzaju pożyczek,
- z części odsetkowej raty leasingowej,
- z poręczeń i gwarancji,
- z praw autorskich lub praw własności przemysłowej, w tym z tytułu zbycia tych praw,
- ze zbycia i realizacji praw z instrumentów finansowych,
- z transakcji z podmiotami powiązanymi w przypadku gdy w związku z tymi transakcjami nie jest wytwarzana wartość dodana pod względem ekonomicznym lub wartość ta jest znikoma;
- Podatnik:
- zatrudnia na podstawie umowy o pracę co najmniej 3 osoby w przeliczeniu na pełne etaty, niebędące udziałowcami ani akcjonariuszami tego podatnika, przez okres co najmniej 300 dni w roku podatkowym, a w przypadku gdy rokiem podatkowym nie jest okres kolejnych dwunastu miesięcy kalendarzowych – 82% dni przypadających w roku podatkowym, lub
- ponosi miesięcznie wydatki w kwocie stanowiącej co najmniej trzykrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw z tytułu wypłaty wynagrodzeń na rzecz zatrudnionych na podstawie umowy innej niż umowa o pracę co najmniej 3 osób fizycznych, niebędących udziałowcami ani akcjonariuszami tego podatnika, jeżeli w związku z wypłatą tych wynagrodzeń na podatniku ciąży obowiązek poboru zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych i składek określonych w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych;
- Prowadzi działalność w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością albo spółki akcyjnej, której odpowiednio udziałowcami albo akcjonariuszami są wyłącznie osoby fizyczne, nieposiadające praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciele (fundatorzy) lub beneficjenci fundacji, trustu lub innego podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym;
- Nie posiada udziałów (akcji) w kapitale innej spółki, tytułów uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym lub w instytucji wspólnego inwestowania, ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną oraz innych praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciel (fundator) lub beneficjent fundacji, trustu lub innego podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym;
- Nie sporządza za dany okres opodatkowania sprawozdań finansowych zgodnie z MSR na podstawie art. 45 ust. 1a i 1b ustawy o rachunkowości;
a ponadto – jeśli chodzi o opodatkowanie ryczałtem - jeśli złoży zawiadomienie o wyborze tej formy opodatkowania do właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie do końca pierwszego miesiąca pierwszego roku podatkowego, w którym ma być opodatkowany tym podatkiem.
Należy jednak podkreślić, że niektóre kategorie podatników zostały wyłączone z zakresu w/w regulacji. Należą do nich m.in. przedsiębiorstwa prowadzące działalność na rynku finansowym, podatnicy uzyskujący dochody z działalności gospodarczej prowadzonej na terenie specjalnej strefy ekonomicznej, czy podatnicy postawieni w stan upadłości lub likwidacji.
Z tego powodu korzystanie z tych rozwiązań powiązane ma być z obligatoryjnym ponoszeniem nakładów na cele inwestycyjne. Jednak za nakłady na cele inwestycyjne, w rozumieniu powyższego projektu, należy uważać faktycznie ponoszone wydatki na wytworzenie lub nabycie fabrycznie nowych środków trwałych zaliczonych do grupy 3-8 Klasyfikacji Środków Trwałych lub opłaty ustalone w umowie leasingu (z wyłączeniem umowy leasingu operacyjnego), w części stanowiącej spłatę ich wartości początkowej. Za cel inwestycyjny nie będą jednak uważane wydatki ponoszone na wytworzenie, nabycie lub spłatę w ramach umowy leasingu wartości: samochodów osobowych, środków transportu lotniczego, taboru pływającego oraz innych składników majątku służących głównie celom osobistym udziałowców albo akcjonariuszy lub członków ich rodzin.
Ryczałt od dochodów spółek kapitałowych
Wskazany wariant opodatkowania wiązać się będzie ze znaczną modyfikacją podstawowych zasad opodatkowania, w szczególności z przesunięciem momentu powstania obowiązku podatkowego. Jego istotą jest umożliwienie zapłaty podatku dopiero w momencie wypłaty zysku, a nie w momencie jego wypracowania.
Opodatkowaniu ryczałtem podlegać będzie dochód odpowiadający wysokości:
- Zysku netto wypracowanego w okresie opodatkowania ryczałtem w części, w jakiej zysk ten został uchwałą o podziale lub pokryciu wyniku finansowego netto przeznaczony:
- do wypłaty udziałowcom albo akcjonariuszom (dochód z tytułu podzielonego zysku) lub
- na pokrycie strat powstałych w okresie poprzedzającym okres opodatkowania ryczałtem (dochód z tytułu zysku przeznaczonego na pokrycie strat);
- Ukrytych zysków (dochód z tytułu ukrytych zysków);
- Wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą (dochód z tytułu wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą);
- Nadwyżki wartości rynkowej składników przejmowanego majątku lub wniesionego w drodze wkładu niepieniężnego ponad wartość podatkową tych składników (dochód z tytułu zmiany wartości składników majątku) - w przypadku łączenia, podziału, przekształcenia podmiotów lub wniesienia w drodze wkładu niepieniężnego przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części;
- Sumy zysków netto osiągniętych w każdym roku podatkowym stosowania opodatkowania ryczałtem w części, w jakiej te zyski nie były zyskami podzielonymi lub nie zostały przeznaczone na pokrycie straty (dochód z tytułu zysku netto) - w przypadku podatnika, który zakończył opodatkowanie ryczałtem;
- Wartości przychodów i kosztów podlegających zgodnie z ustawą o rachunkowości zarachowaniu w roku podatkowym i uwzględnieniu w zysku (stracie) netto, które nie zostały uwzględnione w tym zysku (stracie) netto (dochód z tytułu nieujawnionych operacji gospodarczych).
Wysokość stawki podatku uzależniona będzie od wielkości podatnika i oraz nakładów inwestycyjnych dokonanych przez podatnika w okresie stosowania ryczałtu.
Ryczałt wynosić będzie:
- 15% podstawy opodatkowania - w przypadku małego podatnika oraz podatnika, którego wartość średnich przychodów nie przekracza wartości maksymalnych przychodów określonych dla małego podatnika;
- 25% podstawy opodatkowania - w przypadku podatnika innego niż wskazany w pkt 1.
Projekt ustawy przewiduje jednak, że w przypadku podstawy opodatkowania ustalanej od dochodu z tytułu zysku netto stawka podatku podlegać będzie obniżeniu o pięć punktów procentowych, jeżeli nakłady na cele inwestycyjne osiągną określone w ustawie wartości.
W przypadku ryczałtu od dochodów spółek kapitałowych zachowane zostanie opodatkowanie na dwóch poziomach: podatkiem od dochodów osób prawnych w momencie wypłaty zysku przez spółkę oraz podatkiem od dochodów osób fizycznych z tytułu odpowiadającego rodzajowi dokonanej przez spółkę wypłaty. Płacony na poziomie wspólników podatek od przychodów uzyskiwanych z dywidend (PIT), wypłacanych z zysków spółki osiągniętych w okresie opodatkowania ryczałtem, ma jednak ulegać obniżeniu o proporcjonalne odliczenie podatku należnego zapłaconego przez tę spółkę od dochodu z zysku podzielonego, który przypada na przychód udziałowca (akcjonariusza) tej spółki. Jak wskazano w uzasadnieniu do projektu ustawy odliczenie to stosowane ma być wyłącznie do dywidendy wypłaconej z zysków opodatkowanych ryczałtem, co oznacza, że nie będzie mieć zastosowania do zaliczkowej wypłaty dywidendy.
Podatnik opodatkowany ryczałtem zobowiązany będzie do zwiększania nakładów na cele inwestycyjne, a wzrost mierzony będzie w okresach dwuletnich, w ramach dwóch kolejno następujących po sobie lat podatkowych (wzrost o 15%, nie mniej niż 20 000 zł), albo w okresie czteroletnim, jeżeli podatnik realizuje znaczącą dla prowadzonej działalności inwestycję i w odpowiednim terminie złoży do właściwego naczelnika urzędu skarbowego informację o przedmiocie inwestycji, roku poniesienia nakładów i terminie planowanego zakończenia inwestycji (wzrost o 33%, nie mniej niż 50 000 zł). Warunek zwiększania nakładów będzie również spełniony jeżeli podatnik opodatkowany ryczałtem w okresie dwóch kolejno następujących po sobie lat podatkowych opodatkowania ryczałtem poniósł wydatki na wynagrodzenia zatrudnionych osób fizycznych, z wyjątkiem udziałowców albo akcjonariuszy tego podatnika, w wysokości wyższej o 20%, jednak nie mniejszej niż 30 000 zł, w stosunku do kwoty takich wydatków poniesionych w roku podatkowym poprzedzającym dwuletni okres opodatkowania ryczałtem. Do wydatków na wynagrodzenia nie będzie zaliczać się wydatków, które na podstawie odrębnych przepisów obciążają bezpośrednio podatnika.
W/w reżim opodatkowania wybierany będzie na okres czteroletni, z możliwością jego kontynuacji w następnych okresach czteroletnich.
Specjalny fundusz inwestycyjny
Wariant ten umożliwia zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów odpisów na wyodrębniony w kapitale rezerwowym fundusz utworzony na cele inwestycyjne. Aby odpisy te mogły zostać rozliczone w kosztach podatkowych muszą odpowiadać wartości zysku spółki (lub jego części) osiągniętego za rok poprzedzający rok podatkowy, a równowartość środków pieniężnych odpowiadająca wartości odpisu na ten fundusz musi zostać faktycznie wpłacona, nie później niż w dniu dokonania tego odpisu, na wyodrębniony wyłącznie w tym celu rachunek rozliczeniowy podmiotu kwalifikowanego w rozumieniu art. 119zg pkt 4 Ordynacji podatkowej albo rachunek członka spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej będącego podmiotem kwalifikowanym w rozumieniu art. 119zg pkt 4 Ordynacji podatkowej. W/w wpłacone środki pieniężne nie mogą pochodzić z pożyczki (kredytu), dotacji, subwencji, dopłat i innych form wsparcia finansowego i muszą zostać wydatkowane na cele inwestycyjne co do zasady nie później niż w roku podatkowym następującym po roku, w którym dokonano tego odpisu (a wyjątkowo do trzeciego roku podatkowego, następującego po roku, w którym dokonano tego odpisu).
Kwota odpisu na fundusz będzie stanowić pomoc de minimis, a projekt ustawy przewiduje konsekwencje niewłaściwego wykorzystania środków funduszu w postaci konieczności zapłaty odsetek i utraty prawa dokonywania odpisów zaliczanych do kosztów uzyskania przychodów na powyższych zasadach przez okres 3 lat podatkowych, nie krócej niż przez 36 miesięcy.
